Geheimen van het puberbrein
De digitale wereld kent voor het puberbrein weinig geheimen. Pubers weten er doorgaans meer van de gemiddelde volwassene. Ze lijken echter nauwelijks te beseffen dat ze zelf beschikken over een soort supercomputer. Een supercomputer die altijd werkt, die een geweldig besturingssysteem heeft en die levenslang meegaat. En die zo geavanceerd is dat er geen enkele computer op de wereld is die zulk ingewikkeld werk kan doen: 7 Dagen per week, 24 uur per dag.
Die supercomputer is eigenlijk een enorm wonder. Een wonder dat ongeveer 1, 5 kilo weegt en uit 100 miljard neuronen bestaat. Hierdoor kunnen er pijlsnel berichten door worden gegeven. De naam van dit wonder is het puberbrein!
Het puberbrein een supercomputer?
Ook jouw puber heeft een brein dat ongekende mogelijkheden heeft en dat hem/haar in staat stelt om te plannen, te ontdekken, te leren en te organiseren. Misschien denk je dat jouw puber de spreekwoordelijke uitzondering is gezien het feit dat zoon-of dochterlief elke dag worstelt met ogenschijnlijk simpele taken als spullen opruimen, beginnen met huiswerk maken of op tijd komen. Om het nog maar niet te hebben over andere zaken, zoals even helpen met huishoudelijke klusjes. Dit heeft echter een andere oorzaak en is gelegen in de ontwikkeling van de uitvoerende functies.
Wetenschappers die de ontwikkeling van kinderen en de rol van de hersenen onderzoeken hebben ontdekt dat pubers die slim maar ongefocust zijn gewoonweg niet beschikken over de juiste uitvoerende functies. In de wetenschap worden deze functies de ‘executieve functies’ genoemd. Wat executieve functies zijn dat en waarom zijn ze zo belangrijk voor het goed kunnen functioneren in het dagelijkse leven en op school kun je lezen in het blog “Slim maar….”. https://www.eigenwijsleren.nl/executieve-functies-slim-maar/
Het maakbare brein
De laatste jaren wordt er veel onderzoek gedaan naar de werking van de hersenen. Onderzoekers hebben daarover veel belangrijke dingen ontdekt. Zo weten we nu dat een puber zijn brein kan trainen. Dit is goed zichtbaar op scans, want de gebieden in de hersenen die met die activiteit zijn verbonden zijn dan sterker en beter ontwikkeld. Zo is het bekend dat bekende ‘geheugenatleten’, zoals bijvoorbeeld Boris Konrad, een heel goed ontwikkeld visueel-ruimtelijk geheugen hebben.
Slim of minder slim?
Vroeger geloofden veel mensen dat het al bij je geboorte vaststaat hoe ‘slim’ je bent. Dat je zo wordt geboren en dat dit de rest van je leven ook zo blijft. Of ze denken dat iemand goed is in talen, maar niet in rekenen of wiskunde of omgekeerd. Dit zou dan je hele leven zo blijven. We noemen dit een ‘fixed’ mindset. Misschien geloof je dat zelf ook wel? Maar klopt dit wel?
Goed nieuws
Het is nog niet zolang bekend dat het eigenlijk niet waar is. Het brein is maakbaar. Je puber kan zijn brein trainen, net zoals een spier. Er worden nieuwe verbindingen gemaakt en het brein wordt daardoor sterker. Het brein kan veranderen! Je kunt dus leren om te ‘leren’! Dit wordt een ‘growth mindset’ genoemd.
Leren kun je leren
Alles wat een puber ziet, hoort, proeft, ruikt en voelt gaat via zenuwen naar het brein.
Hij denkt met zijn brein
Hij droomt met zijn brein
Hij onthoudt met zijn brein
Hij leert met zijn brein
Work-out voor het puberbrein
Het brein wordt vaak vergeleken te met een spier. Als iemand een sport beoefent of een muziekinstrument bespeelt, dan weet hij/zij dat je moet oefenen om beter te worden. Dit geldt dus ook voor het brein. Om sterker en beter te worden, moet een puber dus wel regelmatig oefenen met vaardigheden als plannen, overzicht houden en leren. Huiswerk maken en leren kan dus worden gezien als een flinke workout voor het puberbrein.
Geheugen
Wat zou een mens zijn zonder zijn geheugen? Hoewel we het vaak hebben over hét geheugen is het geheugen niet een eenheid, maar bestaat het grofweg uit twee afzonderlijke delen:
- het korte termijn geheugen (KTG)
- het lange termijn geheugen (LTG).
Deze 2 soorten geheugen spelen ieder afzonderlijk een belangrijke rol, maar bij het leren is het vooral belangrijk dat informatie voor langere tijd wordt opgeslagen.
‘Slapend’ leren: het grote puberbrein geheim
Het lange termijn geheugen is gigantisch groot en het kan informatie voor langere tijd opslaan. Dit in tegenstelling tot het korte termijn geheugen. In dit geheugen kan maar een beperkte hoeveelheid informatie opgeslagen worden. Die informatie wordt ook snel weer vergeten. Wat heeft voldoende slaap slapen nu te maken met leren?
Het gevolg van onvoldoende slaap wordt wel eens onderschat. Met (te) weinig slaap wordt geleerde informatie niet goed opgeslagen in het lange termijn geheugen. Dit geheugen zorgt er nu juist voor dat je puber alles wat hij heeft geleerd ook na langere tijd nog weet. Het is natuurlijk zonde van zijn moeite en ook demotiverend als al het leerwerk voor niets is geweest en je puber de volgende dag een onvoldoende haalt voor zijn proefwerk, omdat hij al de helft is vergeten. Veel pubers hebben echter een slaaptekort.
Uit recent onderzoek door de GGD Amsterdam blijkt dat één derde van de zestienjarigen en een kwart van de veertienjarigen te weinig slaapt. Grootste boosdoener: de smartphone. Te weinig slaap leidt tot een gebrek aan concentratie, geheugen en ook motivatie. Als een puber goed slaapt bevordert dat dus het halen van goede cijfers en hij hoeft er helemaal niets voor te doen, behalve op tijd naar bed gaan.
3 Slaaptips voor pubers
- Zorg dat pubers op een min of meer vast tijdstip gaan slapen en opstaan. Dit houdt hun biologische klok optimaal en daarmee hun energie en productiviteit.
- Zorg voor een donkere, goed geventileerde kamer zonder blauw licht van een smartphone. Dat bevordert de kwaliteit van de slaap.
- Zorg overdag voor voldoende licht. Zorg ook voor voldoende beweging. Beide stimuleren een goede nachtrust. Al slapend verwerken pubers zo hun geleerde huiswerk. Weinig moeite, groot succes!
Samenvattend
Slapen is geen zinloze bezigheid. Voldoende slaap is heel belangrijk voor het puberbrein. Tijdens de verschillende slaapfasen is het puberbrein druk aan het werk. Ze zijn dan nog bezig om alle informatie die overdag binnen is gekomen te ordenen en te verwerken. Als je puber zoveel mogelijk voordeel wil hebben van het leerwerk, dan is het belangrijk om op tijd naar bed te gaan en de mobiel uit de slaapkamer te verbannen! Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat pubers die ’s nachts goed hadden geslapen, veel meer leerstof onthielden dan degenen die niet voldoende hadden geslapen. Het heeft dus absoluut geen zin om ’s avonds heel lang door te werken of zelfs een nachtje door te halen tijdens het studeren.
Meer weten?
In zijn boek De geheimen van het geheugen ontrafelt neurowetenschapper en geheugenkampioen Boris Konrad alle geheimen voor een goed geheugen!
